- Przemiany, jakie nastąpiły w państwowej sieci archiwalnej w latach 50. XX w. przyniosły utworzenie Powiatowych Archiwów Państwowych, a wśród nich PAP w Tomaszowie Maz. Jego organizatorem był Włodzimierz Rudź.

Przemiany, jakie nastąpiły w państwowej sieci archiwalnej w latach 50. XX w. przyniosły utworzenie Powiatowych Archiwów Państwowych, a wśród nich PAP w Tomaszowie Maz. Jego organizatorem był Włodzimierz Rudź.

28 kwietnia 2020

Bohater naszej opowieści przyszedł na świat w 1925 r. jako syn weterana wojny polsko-rosyjskiej (1919-1921), a także kierownika i nauczyciela w 3-klasowej Szkole Publicznej w Wielkim Borze – Stefana Rudzia oraz Marianny z Adamskich. Po śmierci ojca, młody Włodzimierz wraz z matką i siostrą Wierą ostatecznie w 1932 r. osiadł w Tomaszowie Mazowieckim. Mieszkając w tym mieście podjął naukę w 7-klasowej Publicznej Szkole Powszechnej nr 9 przy ul. Pilicznej. Następnie uczęszczał do prywatnej Szkoły Powszechnej, prowadzonej przy Gimnazjum Realnym w Tomaszowie Maz. Około 1935 r. wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego – IV Tomaszowskiej Wodnej Drużyny ZHP im. Jana Kilińskiego, w ramach której funkcjonował zastęp żeglarski, do którego W. Rudź należał. Dalszą edukację uniemożliwił mu wybuch II wojny światowej. Uzupełnienie wykształcenia okazało się możliwe dopiero po 1945 r.

 Istotnym etapem w życiu W. Rudzia były koleje jego losu w czasie II wojny światowej. Przebywając w okupowanym przez Niemców Tomaszowie, podjął pracę w firmie Gerhard Hildebrandt, Hallenbau, Zweigniederlassung-Litzmannstadt przy Organizacji Todt, będąc robotnikiem przy pracach budowlano-remontowych w Skrzynkach k. Tomaszowa Maz. W lutym 1942 r. wraz z całym personelem firmy, przeniesiony został na tereny okupowanego ZSRR (m.in. okolice Leningradu). Następnie przeniesiony na tereny III Rzeszy (Berlin, Dortmund, Genta), pracował jako robotnik budowlany i przy wyrębie lasu. W 1943 r. po raz kolejny został przeniesiony, tym razem do Jugosławii (rejon Mostaru), gdzie przebywał do 1944 r. W tym okresie nawiązał kontakt z jugosłowiańskim podziemiem komunistycznym Josifa Bros Tito. Koniec wojny zastał go na terenie Niemiec, skąd przybył do Tomaszowa w połowie czerwca 1945 r.

 W sierpniu 1945 r. podjął starania o zatrudnienie w Zarządzie Miasta Tomaszowa Maz., co poskutkowało przyjęciem go do pracy w charakterze pracownika fizycznego w Biurze Pomiarów, a następnie w Wydziale Gospodarczym. Po roku pracy otrzymał powołanie do odbycia zasadniczej służby wojskowej, z przydziałem do Marynarki Wojennej. Powróciwszy do Tomaszowa Maz. kontynuował pracę w Biurze Pomiarów przy Zarządzie Miejskim na stanowisku referenta. W dniu 15 września 1950 r. ówczesny Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych – dr Rafał Gerber – powierzył mu stanowisko kierownika tomaszowskiego Oddziału Powiatowego Archiwum Państwowego w Łodzi. Na jego barkach spoczął trud organizacji podległej placówki, w tym również znalezienia odpowiedniego lokalu.

W wyniku pozytywnej oceny pracy w okresie próbnym, z dniem 22 lipca 1953 r., ówczesnego już kierownika Powiatowego Archiwum Państwowego w Tomaszowie Mazowieckim awansowano do 7 grupy uposażenia pracowników nauki. Kolejny punkt zwrotny w jego karierze zawodowej wiązał się z reorganizacją państwowej sieci archiwalnej w 1976 r. Po likwidacji PAP tomaszowska placówka zdegradowana została do rangi Ekspozytury Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. W. Rudź otrzymał z dniem 1 czerwca 1976 r. angaż na stanowisku st. archiwisty w archiwum piotrkowskim. Od dnia 1 października tegoż roku powierzono mu funkcję kierownika oddziału materiałów archiwalnych WAP w Piotrkowie Tryb. Następnie,  dniem 1 lutego 1981 r., ponownie objął stanowisko kierownika w podniesionym do rangi Oddziału WAP, tomaszowskim archiwum. Na tym stanowisku doczekał zasłużonej emerytury w 1991 r.

Na przestrzeni 41 lat pracy zawodowej w archiwach państwowych, W. Rudź wielokrotnie podlegał cenom i opiniowaniu. W dokumentach dotyczących tej tematyki ukazany został jako pracownik sumienny i zaangażowany, a także jako dobry kierownik powierzonych mu oddziałów. Oprócz wielkiego wysiłku, który włożył w organizację od podstaw tomaszowskiego oddziału archiwum państwowego, podkreślić należy jego energię i determinację w zakresie zabezpieczania i gromadzenia dokumentacji archiwalnej, wytworzonej w regionie przed 1939 r. Od samego początku W. Rudź dokładał wszelkich starań w celu przejmowania do zasobu archiwum dokumentacji administracji państwowej i samorządowej oraz zakładów przemysłowych. W związku z tym m.in. przeprowadzał systematyczne kontrole składnic makulatury. W ten sposób uratował przed zniszczeniem najcenniejsze dokumenty rodu Ostrowskich z Ujazdu (założycieli Tomaszowa Maz.). Przeprowadzał również liczne kontrole w archiwach zakładowych. W gronie najcenniejszych nabytków, pozyskanych w wyniku jego działalności znajdują się m.in. akta miasta Tomaszowa Mazowieckiego, Urzędu Skarbowego w Tomaszowie Mazowieckim, czy też akta metrykalne i notarialne z terenów powiatów brzezińskiego i rawsko-mazowieckiego.

Włodzimierz Rudź zmarł po przewlekłej chorobie w dn. 8 czerwca 2002 r. Pochowany został na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Smutnej w Tomaszowie Maz. Osobom zainteresowanym pełniejszym zapoznaniem się z życiorysem i działalnością Włodzimierza Rudzia polecamy jego biografię autorstwa tomaszowskiej archiwistki Zofii Zielińskiej - Włodzimierz Rudź (1925-2002), Zarys biografii, Piotrków Trybunalski 2007.