Winiety fotograficzne – historia zawarta nie tylko w obrazie
19 grudnia 2023
Oglądając fotografie z XIX i początku XX wieku zachwycamy się przede wszystkim postaciami uwiecznionymi na zdjęciach. Doceniamy kunszt wykonania zdjęcia, piękno mody i bogactwo strojów, a także ulotnych chwil zatrzymanych migawką aparatu fotograficznego. Jednak niewiele uwagi poświęcamy winietom fotografii, które są równie ciekawym i nietypowym dziełem sztuki wartym omówienia i zauważenia. Poza samą reklamą atelier fotograficznego widniejącą pod przyklejonym do kartonika zdjęciem, występują różnego rodzaju bogate zdobienia (motywy roślinne, postacie kobiet, złocenia), których celem było zachęcenie do zrobienia sobie wyjątkowej fotografii w tym właśnie zakładzie.
Dlaczego fotografie wykonywane w XIX i na początku XX wieku naklejane były na ten ozdobny kartonik? Otóż papier fotograficzny w tamtym okresie był bardzo cienki i podatny na uszkodzenie lub zniszczenie. Konieczne stało się wzmocnienie ich sztywności i trwałości z uwagi na fakt umieszczania tych wizerunków w kunsztownych ramkach, stawiania ich na meblach, wkładania do specjalnie wykonywanych albumów. Z tego też względu fotografowie naklejali wywołane fotografie na sztywne kartoniki, a jako że zdjęcie nie zajmowało całej powierzchni tekturki, to w dolnej części artyści - fotograficy umieszczali ręczne sygnatury oraz odbitki suchym tłokiem z inicjałami, nazwą właściciela lub firmy.
W późniejszym czasie ten sposób oznaczania firmy fotograficznej został zastąpiony nadrukiem litograficznym o charakterze informacyjno-reklamowym (winietą). Takie kartoniki, na które naklejano zdjęcie stosowane były już od początku historii zarówno polskiej, jak i piotrkowskiej fotografii. Przeznaczone dla piotrkowskich atelier „ozdobne tekturki” (Koppelmanna, Szukalskiego, Zaremby, Bromirskiego, Krajewskiej czy też Majcherskiego) zamawiano w początkowym okresie głównie w Wiedniu, Warszawie lub Norymberdze w firmach litograficznych: Kühle, Miksche&Türk Varsovie-Vienne (okres działalności 1890-1910); Henryk Kohn Warszawa (1870-1899); Türkel&Steiner Wien (1890-?); Karl Krziwanek Wien; L. Karpiński Warszawa; N. Brunck Fils Nuremberg), M. Ellenband, Warszawa (1881-?). Na początku XX wieku zamawiano już kartoniki w zakładach litograficznych w Piotrkowie (Zakład Drukarsko-Litograficzny Adolfa Pańskiego działający od 1878 roku) lub Łodzi (Śpiewak, ul. Piotrkowska 118 – firma działała od 1910 roku).
Należy jeszcze wspomnieć, iż na przełomie XIX i XX wieku w fotografiach piotrkowskich można zaobserwować wpływy secesji, które najlepiej widoczne są na przykładzie pracowni fotograficznej Anny Krajewskiej. Artystka sygnowała swoje dzieła pozłacaną winietą pod fotografią, a na odwrocie umieszczała reklamę swojego zakładu wśród bogatej ornamentyki kwiatowej i geometrycznej. Zastosowała także interesujący motyw przy prezentacji swoich fotografii umieszczając sylwetki osób np. w owalach czy stylizowanych liściach drzew. Motyw złoconej winiety pod zdjęciem widoczny jest na fotografiach autorstwa Mieczysława Fabiszewskiego oraz Bernardyna Kogana z początkowego okresu ich działalności.
Zachęcamy wszystkich do ponownego obejrzenia swoich rodzinnych zbiorów obrazów „malowanych światłem” oraz zapraszamy do historycznej podróży w świat winiet fotograficznych.
Rozwiń Metryka
| Podmiot udostępniający informację: | |
|---|---|
| Data utworzenia: | 2023-12-19 |
| Data publikacji: | 2023-12-19 |
| Osoba sporządzająca dokument: | Jacek Ziętek |
| Osoba wprowadzająca dokument: | Maciej Hubka |
| Liczba odwiedzin: | 685 |
